Phương pháp luận nghiên cứu khoa học là gì? Ý nghĩa và phân loại

Phương pháp luận nghiên cứu khoa học là yếu tố không thể thiếu trong các chủ đề nghiên cứu, vì chúng có thể hệ thống hiệu quả lại các quan điểm, phương pháp tổ chức, tư duy sáng tạo,...Giúp liên kết toàn bộ bài làm một cách logic nhất. Qua đó để hiểu kỹ hơn về định nghĩa này cũng như có sự chuẩn bị tốt nhất cho phần bài làm của mình, mời mọi người cùng theo dõi bài viết sau đây nhé.

1. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học là gì?

Phương pháp luận nghiên cứu khoa học là một quy trình được sử dụng để nghiên cứu các vấn đề khoa học và tạo ra kiến thức mới

• Nó là yếu tố quan trọng giúp làm sáng tỏ các hoạt động nghiên cứu, tư duy sáng tạo trong nhận thức và kỹ năng thực hành của các nhà khoa học
• Điều này được thông qua các quan điểm chung, nhóm đối tượng tiếp cận, cách thức kỹ thuật nghiên cứu, phương pháp tổ chức,... để quá trình tổ chức nghiên cứu khoa học đạt hiệu quả tốt nhất.

2. Ý nghĩa của phương pháp luận

Ý nghĩa của phương pháp luận 

Nhìn chung phương pháp luận có phạm vi rất rộng nên để hiểu được định nghĩa thì mọi người nên bắt đầu từ việc tìm hiểu ý nghĩa qua 2 đặc điểm nổi bật bao gồm:

• Đảm bảo tính khoa học: 
• Phương pháp luận nghiên cứu khoa học giúp đảm bảo tính khoa học và đáng tin cậy của kết quả nghiên cứu. 
• Nó bao gồm việc áp dụng các quy tắc và tiêu chuẩn khoa học để xác định vấn đề nghiên cứu, thu thập dữ liệu, phân tích kết quả và đưa ra kết luận. 
• Điều này giúp người nghiên cứu có thể kiểm chứng lại kết quả và đảm bảo tính khách quan của nghiên cứu.
• Tạo ra kiến thức mới: 
• Phương pháp luận nghiên cứu khoa học là cơ sở để tạo ra kiến thức mới. 
• Phương pháp cung cấp một quy trình logic và có hệ thống để khám phá và hiểu về thế giới xung quanh chúng ta. 
• Bằng cách áp dụng phương pháp luận nghiên cứu, người nghiên cứu có thể tìm ra câu trả lời cho câu hỏi nghiên cứu, xác định mối quan hệ giữa các hiện tượng, và đưa ra giải thích và lý thuyết mới.
• Xây dựng cơ sở cho sự phát triển khoa học: 
• Phương pháp luận nghiên cứu khoa học giúp xây dựng cơ sở cho sự phát triển của khoa học. 
• Phương pháp luận nghiên cứu khoa học cung cấp một khuôn khổ cho việc thực hiện nghiên cứu và trao đổi tri thức giữa các nhà nghiên cứu. 
• Qua việc áp dụng và tuân thủ phương pháp luận nghiên cứu, người nghiên cứu đảm bảo tính nhất quán và có thể tái tạo lại các kết quả của mình. 
• Điều này cho phép sự tiến bộ trong lĩnh vực nghiên cứu và tạo điều kiện cho việc xây dựng lên những nghiên cứu tiếp theo.
• Kiểm soát sự chủ quan và sai sót: 
• Phương pháp luận nghiên cứu khoa học giúp kiểm soát sự chủ quan và sai sót trong quá trình nghiên cứu. 
• Bằng cách sử dụng các quy trình khách quan và chuẩn mực, phương pháp luận nghiên cứu giúp ngăn chặn sự thiên vị và ảnh hưởng cá nhân trong thu thập dữ liệu, phân tích kết quả và đưa ra kết luận.
• Nó cũng giúp nhận biết và khắc phục các sai sót có thể xảy ra trong quá trình nghiên cứu, đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy của kết quả.
• Khám phá và giải quyết vấn đề: 
• Phương pháp luận nghiên cứu khoa học cung cấp một cách tiếp cận hệ thống và có hệ thống để khám phá và giải quyết các vấn đề. 
• Nó khuyến khích người nghiên cứu tiến hành quá trình tìm hiểu, thu thập dữ liệu, phân tích và đánh giá để đưa ra những phát hiện mới và giải pháp cho các vấn đề đã đề ra. 
• Bằng cách áp dụng phương pháp luận nghiên cứu, người nghiên cứu có thể có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề và đưa ra quyết định và hành động dựa trên căn cứ khoa học.

3. Các phương pháp nghiên cứu luận

Mỗi phương pháp nghiên cứu luận đều mang lại các kết quả khác nhau, dưới đây là các phương pháp luận nghiên cứu khoa học phổ biến nhất hiện nay.

• Phương pháp logic
• Phương pháp luận logic không đề cập đến những vấn đề cũ trong các giai đoạn lịch sử mà nó chỉ tập trung tìm hiểu về quy luật phát triển của đối tượng nghiên cứu, để tìm được bản chất và quy luật vận động chung của chúng.
• Phương pháp phân tích-tổng hợp
• Phương pháp này được thực hiện theo quy luật diễn giả, phân tích nhiều vấn đề trước, sau đó tìm ra các điểm chung để tổng hợp lại, cuối cùng là đưa ra kết luận khách quan nhất từ những phân tích trên.
• Phương pháp toán học
• Phương pháp luận nghiên cứu khoa học thống kê bằng cách sử dụng các con số có liên quan đến đối tượng nghiên cứu để so sánh, tổng hợp,...Đưa ra quy luật chung nhất từ các nhóm đối tượng nghiên cứu.
• Lưu ý phương pháp thống kê yêu cầu sự tỉ mỉ, chính xác đến từng con số và số liệu thu thập phải có từ những đơn vị cơ quan uy tín từ nhà nước.
• Phương pháp so sánh
• Phương pháp nghiên cứu so sánh được sử dụng khi cần nêu lên nhiều quan điểm xoay quanh đối tượng nghiên cứu, giúp tăng tính thuyết phục thực tế và hấp dẫn cho chủ đề nghiên cứu. Có thể lựa chọn so sánh tuyệt đối, tương đối, bình quân hoặc theo chiều ngang,...

Sau khi có được dữ liệu qua các phương pháp luận nghiên cứu khoa học thì tiếp theo sẽ là quá trình xử lý số liệu đã thu thập được để phân tích mức độ phù hợp của dữ liệu với chủ đề thực hiện. Tuy nhiên ở thao tác này, mất nhiều thời gian và yêu cầu phải có những kiến thức kỹ năng chuyên sâu để xử lý. Do đó nếu bạn vẫn đang loay hoay không biết bắt đầu từ đâu hoặc không có nhiều thời gian tự thực hiện thì hãy tham khảo qua dịch vụ spss của Luận văn 1080 với nhiều sản phẩm chất lượng nhất.  

4. Các nguồn tài liệu tham khảo

• Lê Tử Thành: Logic học & Phương pháp luận NCKH, Nxb trẻ 2006. 
• PGS – TS. Phạm Viết Vượng: Phương pháp luận NCKH, NxbGD 2004. 
• GS-Ths Nguyễn Thiện Thắng: Một số vấn đề cơ bản về phương pháp luận NCKH giáo dục
• PGS – TS. Lưu Xuân Mới : Phương pháp luận NCKH, Nxb ĐHSP 2003. 
• GS – TS. Nguyễn Văn Lê: Phương pháp luận NCKH, Nxb trẻ 1995. 
• Các tạp chí: Giáo dục, Khoa học giáo dục, Tâm lý học, Dạy & học.

Bài viết đã có những chia sẻ xoay quanh khái niệm phương pháp luận nghiên cứu khoa học bên cạnh những phương pháp luận phổ biến được ứng dụng vào quá trình nghiên cứu nhiều nhất. Hy vọng sẽ giúp ích cho bạn đọc tìm được phương pháp luận phù hợp để thực hiện bài nghiên cứu của mình, cũng như góp phần nhỏ vào sự tiến bộ của tri thức và phát triển xã hội.